Trần văn Ngọc (*)

Kính thưa quý bà con cô bác, hiện nay trí tuệ nhân tạo (TTNT) được ứng dụng trong mọi lĩnh vực trong đó có y học, đó là sự tích luỹ kiến thức và kinh nghiệm của con người từ thế hệ này sang thế hệ khác của con người và được cập nhật liên tục trong một hệ thống tinh vi và khá phức tạp, đó là trí tuệ nhân tạo. Mới đây tạp chí y khoa nổi tiếng của Anh New England Journal of Medicine (NEJM) cũng đã xuất bản một ấn phẩm riêng về trí tuệ nhân tạo (NEJM-AI) cho thấy tầm quan trọng của TTNT góp phần rất lơn vào y học phục vụ cho con người trong hiện tại và tương lai. Tuy nhiên mỗi nước có ngôn ngữ riêng nên bác sỹ mỗi nước cũng phải có kiến thức và kinh nghiệm chuyên ngành trong trao đổi với TTNT trong những lĩng vực mình quan tâm để có thể sửa chữa những thiếu sót, phiến diện và nhất là những ngôn từ đôi khi khá ngây ngô, tối nghĩa, không hợp hoàn cảnh văn hoá của người Việt.

Liên chi Hội Hô hấp cũng sẽ cập nhật những vấn đề hô hấp có tham gia của trí tuệ nhân tạo trong nghiên cứu, thực hành y khoa và tư vấn cho bệnh nhân trong mọi vấn đề hô hấp thông thương cũng như chuyên sâu và đăng trên web site của LCH Hô hấp TPHCM định kỳ để bà con có dịp tham khảo.

Những nội dung, BS cùng trò chuyện và trao đổi với TTNT bằng những câu hỏi thiết thực về những vấn đề bà con quan tâm và sẽ diễn đạt rõ ràng nhất có thể cho bà con dễ hiểu và áp dụng được trong công việc hàng ngày, giúp tăng cường sức khoẻ và tránh những bệnh tật do ăn uống, sinh hoạt gây ra trong cuộc sống xung quanh mình.

Chủ đề ung thư phổi:

MỐI LIÊN QUAN GIỮA BÉO PHÌ, HÚT THUỐC LÁ 
VÀ UNG THƯ PHỔI.

PHẦN 3: TẦM SOÁT, SÀNG LỌC PHÁT HIỆN SỚM UNG THƯ PHỔI.

Chụp cắt lớp vi tính phổi  (CT scan phổi) có những ưu điểm gì so với X-quang phổi?

 CT phổi (computed tomography) có những ưu điểm sau so với X-quang phổi:

1. Độ nhạy cao hơn:  CT phổi có khả năng phát hiện sớm các khối u nhỏ hơn và ung thư phổi ở giai đoạn đầu hơn so với X-quang phổi. CT phổi tạo ra hình ảnh chi tiết lát cắt của phổi, cho phép phát hiện các khối u nhỏ, thậm chí cỡ nhỏ hơn 1 cm, và xác định vị trí và kích thước chính xác của chúng.

2. Đánh giá chính xác hơn: CT phổi cung cấp hình ảnh chi tiết và rõ ràng hơn về cấu trúc phổi, các mô xung quanh và các khối u. Điều này giúp bác sĩ đánh giá chính xác hơn về kích thước, hình dạng, vị trí và tính chất của khối u, giúp xác định liệu khối u có tính ác tính hay lành tính.

3. Phát hiện các bất thường khác: Ngoài việc phát hiện ung thư phổi, CT phổi cũng có khả năng phát hiện các bất thường khác như viêm phổi, sẹo phổi, nang bã đậu, hoặc các vùng tổn thương khác trong phổi. Điều này giúp cung cấp thông tin bổ sung về tình trạng phổi của bệnh nhân.

4. Hiển thị chi tiết về cấu trúc xương: CT phổi cũng có khả năng hiển thị chi tiết về cấu trúc xương trong ngực, bao gồm xương sườn, xương cột sống và xương cổ.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng CT phổi cũng có một số hạn chế, bao gồm độ phức tạp hơn, chi phí cao hơn và liều phóng xạ tương đối lớn hơn so với X-quang phổi. Do đó, việc sử dụng CT phổi trong kiểm tra sàng lọc sẽ phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe, yếu tố rủi ro và lựa chọn cá nhân của bệnh nhân, và cần được đánh giá kỹ lưỡng bởi bác sĩ.

CT phổi có an toàn cho sức khỏe không? Có tác động xấu gì không?

Chụp CT phổi là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh tiêu chuẩn và phổ biến được sử dụng để đánh giá phổi và các bất thường liên quan. Tuy nhiên, như mọi phương pháp y tế sử dụng tia X, CT phổi không hoàn toàn không có tác động và có một số tác động tiềm năng. Dưới đây là một số thông tin về an toàn và tác động của chụp CT phổi:

1. Tác động phóng xạ: CT phổi sử dụng tia X để tạo ra hình ảnh. Do đó, có một lượng phóng xạ nhỏ được tiếp xúc trong quá trình chụp. Tuy nhiên, liều phóng xạ của quét CT phổi hiện đại là tương đối thấp và không gây ra tác động đáng kể cho sức khỏe. Bác sĩ sẽ cân nhắc lợi ích chẩn đoán so với nguy cơ phóng xạ khi đưa ra quyết định về việc thực hiện CT phổi.

2. Tác động phụ và phản ứng dị ứng: Một số người có thể có phản ứng dị ứng đối với chất cản quang được sử dụng trong quá trình chụp CT phổi. Những phản ứng này có thể là nhẹ, chẳng hạn như buồn nôn hoặc khó thở nhẹ, hoặc hiếm khi là nghiêm trọng hơn, như phản ứng dị ứng nặng. Bác sĩ của bạn sẽ đánh giá rủi ro và lợi ích của việc sử dụng chất cản quang trong trường hợp của bạn.

3. Quy trình chuẩn bị: Trước khi thực hiện CT phổi, bạn có thể được yêu cầu không ăn uống trong một khoảng thời gian cụ thể. Bác sĩ của bạn sẽ cung cấp hướng dẫn cụ thể về quy trình chuẩn bị.

4. Các yếu tố riêng tư khác: Nếu bạn có thai hoặc có một số vấn đề sức khỏe đặc biệt, hãy thông báo cho bác sĩ trước khi thực hiện chụp CT phổi để đảm bảo an toàn và đúng quy trình phù hợp với tình trạng của bạn.

Lưu ý rằng tác động và rủi ro có thể khác nhau cho từng người. Thông thường, tác động phụ của chụp CT phổi là hiếm và nhỏ, và lợi ích chẩn đoán thường vượt trội so với rủi ro tiềm năng.

 CT phổi liều thấp như thế nào trong tầm soát ung thư phổi ?

 CT phổi liều thấp (Low-Dose CT, LDCT) là một phương pháp sàng lọc được sử dụng để phát hiện sớm ung thư phổi ở những người có nguy cơ cao. Đối với sàng lọc ung thư phổi, LDCT được thực hiện với một liều phóng xạ thấp hơn so với CT phổi thông thường, nhằm giảm nguy cơ tác động phóng xạ không mong muốn.

Ưu điểm của CT phổi liều thấp trong tầm soát ung thư phổi bao gồm:

1. Nhạy cao trong việc phát hiện ung thư phổi sớm: LDCT có khả năng phát hiện các khối u nhỏ hơn so với X-quang phổi thông thường. Điều này cho phép phát hiện sớm ung thư phổi ở giai đoạn đầu, khi khối u còn nhỏ và có khả năng điều trị tốt hơn.

2. Giảm thiểu liều phóng xạ: LDCT được thiết kế để cung cấp hình ảnh chất lượng cao với liều phóng xạ thấp hơn so với CT phổi thông thường. Điều này làm giảm rủi ro tác động phóng xạ không mong muốn đối với bệnh nhân.

3. Tăng cơ hội sống sót: Sàng lọc ung thư phổi bằng LDCT đã được chứng minh là có khả năng giảm tỷ lệ tử vong do ung thư phổi. Việc phát hiện sớm ung thư và can thiệp kịp thời có thể cải thiện kết quả điều trị và tăng cơ hội sống sót của người bệnh.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng LDCT không phải là một phương pháp hoàn hảo và cũng có một số hạn chế. Việc thực hiện LDCT có thể dẫn đến các kết quả giả mạo và gây ra lo ngại không cần thiết. Đôi khi, kết quả LDCT có thể yêu cầu các xét nghiệm hoặc quá trình chẩn đoán bổ sung để xác định tính chất của các khối u phổi tìm thấy.

Quyết định về việc thực hiện sàng lọc ung thư phổi bằng LDCT nên được đưa ra sau khi thảo luận kỹ lưỡng giữa bác sĩ và bệnh nhân, dựa trên yếu tố rủi ro cá nhân, lợi ích chẩn đoán và quyền lợi của việc phát hiện sớm ung thư phổi.

Chụp CT phổi liều thấp (PKĐK Ngọc Minh 2023)

CT phổi liều thấp có những hạn chế nào khác mà tôi nên biết? 

Dưới đây là một số hạn chế và nhược điểm của CT phổi liều thấp (LDCT) mà bạn nên biết:

1. Kết quả giả mạo: LDCT có thể gây ra kết quả giả mạo, trong đó các khối u không phải là ung thư thực sự, nhưng được nhìn thấy trên hình ảnh. Điều này có thể dẫn đến lo lắng và yêu cầu các xét nghiệm hoặc quá trình chẩn đoán bổ sung để xác định tính chất thực sự của các khối u.

2. Tỷ lệ dương giả: LDCT có thể cho kết quả "dương giả", tức là báo cáo có khối u nhưng không phải là ung thư. Điều này có thể dẫn đến sự lo lắng không cần thiết và yêu cầu thêm các xét nghiệm và quá trình chẩn đoán để xác định tính chất thực sự của các khối u.

3. Không phát hiện được tất cả các trường hợp ung thư: Mặc dù LDCT tốt trong việc phát hiện sớm ung thư phổi, nó không phát hiện được tất cả các trường hợp ung thư. Có khả năng một số khối u nhỏ hoặc không tích tụ chất nền đủ để được nhìn thấy trong quá trình chụp.

4. Tiêu tốn thời gian và tài nguyên: LDCT đòi hỏi quá trình chụp và đánh giá hình ảnh chi tiết. Điều này có thể tốn thời gian và tài nguyên cho bệnh nhân và nhà cung cấp dịch vụ y tế.

5. Rủi ro phóng xạ nhỏ: Mặc dù LDCT có liều phóng xạ thấp hơn so với CT phổi thông thường, vẫn có một nguy cơ nhỏ tác động phóng xạ. Tuy nhiên, rủi ro này được cho là nhỏ hơn so với lợi ích của việc phát hiện sớm ung thư phổi.

6. Cần sự đánh giá và theo dõi chuyên sâu: Khi phát hiện các khối u hoặc bất thường trên LDCT, có thể cần thêm các xét nghiệm và quá trình chẩn đoán bổ sung để đánh giá và theo dõi chính xác. Điều này có thể đòi hỏi thời gian và tài nguyên bổ sung.

Quyết định về việc thực hiện LDCT nên được đưa ra dựa trên sự cân nhắc kỹ lưỡng của bác sĩ và bệnh nhân, để đảm bảo lợi ích chẩn đoán vượt trội hơn so với nhược điểm và hạn chế của phương pháp này.

Người già có nên tiếp tục thực hiện kiểm tra sàng lọc ung thư phổi sau khi đã qua tuổi 65?

Quyết định tiếp tục thực hiện kiểm tra sàng lọc ung thư phổi sau tuổi 65 nên được xem xét cẩn thận và dựa trên tình trạng sức khỏe và yếu tố cá nhân của từng người. Dưới đây là một số điểm cần xem xét:

1. Hưởng lợi và rủi ro: Việc thực hiện kiểm tra sàng lọc ung thư phổi sau tuổi 65 có thể mang lại lợi ích trong việc phát hiện sớm ung thư phổi hoặc các vấn đề sức khỏe khác. Tuy nhiên, cũng cần xem xét khả năng rủi ro sai sót và những hệ quả không mong muốn của các quá trình chẩn đoán và điều trị. Điều này đặc biệt quan trọng đối với những người già có tình trạng sức khỏe yếu hoặc bị suy giảm chức năng phổi.

2. Hiệu quả của các phương pháp sàng lọc: Các phương pháp sàng lọc ung thư phổi như chụp X-quang ngực hay  CT ngực có thể phát hiện sớm bất thường trong phổi. Tuy nhiên, đối với những người già, các phương pháp này cũng có thể gây ra các kết quả dương giả  (kết quả báo hiệu ung thư dương tính nhưng thực tế không phải là ung thư) hoặc âm tính giả (kết quả báo hiệu không có ung thư mặc dù thực tế có ung thư). Điều này có thể dẫn đến các xét nghiệm và quá trình chẩn đoán không cần thiết hoặc không chính xác.

3. Tình trạng sức khỏe và tuổi tác: Người già thường có sức khỏe yếu và có thể gặp phải các vấn đề sức khỏe khác nhau. Trong trường hợp này, quyết định tiếp tục kiểm tra sàng lọc ung thư phổi nên được đưa ra sau khi xem xét tổng thể về tình trạng sức khỏe và khả năng chịu đựng của người đó.

4. Thảo luận với bác sĩ: Người già nên thảo luận với bác sĩ của mình về việc tiếp tục kiểm tra sàng lọc ung thư phổi sau tuổi 65. Bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng sức khỏe, yếu tố rủi ro cá nhân và cung cấp lời khuyên cụ thể dựa trên thông tin đó.

Tóm lại, quyết định tiếp tục kiểm tra sàng lọc ung thư phổi sau tuổi 65 nên được đưa ra sau khi xem xét tổng thể về tình trạng sức khỏe và yếu tố cá nhân của từng người. Thảo luận với bác sĩ là quan trọng để nhận được lời khuyên chuyên môn và đưa ra quyết định phù hợp.

Người già nên xem xét khả năng chịu đựng và tình trạng sức khỏe trước khi quyết định tiếp tục kiểm tra sàng lọc ung thư phổi?

Đúng, việc xem xét khả năng chịu đựng và tình trạng sức khỏe là rất quan trọng trước khi quyết định tiếp tục kiểm tra sàng lọc ung thư phổi ở người già. Dưới đây là một số yếu tố cần xem xét:

1. Tình trạng tổng quát của sức khỏe: Người già nên xem xét tình trạng tổng quát của sức khỏe, bao gồm các vấn đề sức khỏe khác và chức năng phổi. Nếu người già có các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hoặc suy giảm chức năng phổi, việc thực hiện kiểm tra sàng lọc ung thư phổi có thể gây khó khăn và không mang lại lợi ích rõ ràng.

2. Khả năng chịu đựng các quá trình chẩn đoán: Các phương pháp kiểm tra sàng lọc ung thư phổi như chụp X-quang phổi hoặc CT phổi có thể đòi hỏi người già phải thực hiện các quá trình chẩn đoán, ví dụ như nằm yên trong một khoảng thời gian dài, dùng chất cản quang hoặc thuốc chống co giật. Người già cần xem xét khả năng chịu đựng các quá trình này và hỏi ý kiến bác sĩ nếu có bất kỳ vấn đề nào.

3. Tác động tâm lý: Việc thực hiện kiểm tra sàng lọc ung thư phổi có thể tạo ra tác động tâm lý, gây lo lắng và căng thẳng cho người già. Điều này đặc biệt đúng đối với những người có lịch sử gia đình hoặc yếu tố rủi ro cao về ung thư phổi. Người già cần xem xét tác động tâm lý và thảo luận với bác sĩ để có sự hỗ trợ và thông tin chi tiết.

4. Lợi ích và rủi ro: Cuối cùng, người già cần xem xét cẩn thận lợi ích và rủi ro của việc thực hiện kiểm tra sàng lọc ung thư phổi. Việc phát hiện sớm ung thư phổi có thể mang lại lợi ích lớn, nhưng cũng cần xem xét khả năng có các kết quả dương giả và âm giả. Người già cần thảo luận với bác sĩ để có được thông tin chi tiết về lợi ích và rủi ro dựa trên tình trạng sức khỏe và yếu tố cá nhân của mình.

Tóm lại, việc xem xét khả năng chịu đựng và tình trạng sức khỏe trước khi quyết định tiếp tục kiểm tra sàng lọc ung thư phổi là rất quan trọng. Việc thảo luận với bác sĩ và cân nhắc tổng thể về tình trạng sức khỏe và yếu tố cá nhân sẽ giúp người già đưa ra quyết định phù hợp.

Người già nên thảo luận với bác sĩ về các phương pháp kiểm tra sàng lọc ung thư phổi thay thế.

Đúng, việc thảo luận với bác sĩ về các phương pháp kiểm tra sàng lọc ung thư phổi thay thế là một phần quan trọng trong quyết định chăm sóc sức khỏe của người già. Dưới đây là một số phương pháp thay thế có thể được xem xét:

1. Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu có thể được sử dụng để phát hiện một số chỉ số hoặc chất gây bất thường có liên quan đến ung thư phổi. Tuy nhiên, xét nghiệm máu không phải là một phương pháp chẩn đoán chính xác và thường cần được kết hợp với các phương pháp khác để đánh giá tổng thể.

2. Kiểm tra chức năng phổi: Kiểm tra chức năng phổi bằng cách đo và đánh giá khả năng phổi hoạt động và thông khí. Điều này có thể giúp phát hiện các vấn đề phổi, bao gồm cả ung thư phổi. Bác sĩ có thể yêu cầu người già thực hiện chức năng hô hấp để đánh giá chức năng phổi của họ.

3. Điều tra hình ảnh khác: Ngoài chụp X-quang phổi và CT phổi, người già có thể thảo luận với bác sĩ về các phương pháp hình ảnh khác như siêu âm phổi hoặc MRI phổi. Tuy nhiên, việc sử dụng các phương pháp này có thể phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe và tài chính của từng người.

4. Thực hiện theo dõi chặt chẽ: Thay vì kiểm tra sàng lọc ung thư phổi định kỳ, người già có thể thảo luận với bác sĩ về việc thực hiện theo dõi chặt chẽ các triệu chứng và yếu tố rủi ro liên quan đến ung thư phổi. Điều này có thể bao gồm việc thăm khám định kỳ và theo dõi các biểu hiện bất thường hoặc thay đổi trong sức khỏe của người già.

Quan trọng nhất, người già nên thảo luận với bác sĩ của mình để được tư vấn và đưa ra quyết định phù hợp về các phương pháp kiểm tra sàng lọc ung thư phổi thay thế dựa trên tình trạng sức khỏe và yếu tố cá nhân của mình.

Người già có nên thảo luận với bác sĩ về các biện pháp phòng ngừa ung thư phổi?

Đúng, người già nên thảo luận với bác sĩ về các biện pháp phòng ngừa ung thư phổi. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa quan trọng mà người già có thể thảo luận với bác sĩ:

1. Hút thuốc lá và ngừng hút thuốc: Hút thuốc lá là một trong những yếu tố rủi ro chính gây ung thư phổi. Ngừng hút thuốc là một biện pháp quan trọng để giảm nguy cơ mắc và phát triển ung thư phổi. Bác sĩ có thể cung cấp hỗ trợ và tư vấn về cách ngừng hút thuốc, bao gồm cả các chương trình hỗ trợ và thuốc lá điện tử.

2. Tránh hít phải khói thuốc lá môi trường: Hít phải khói thuốc lá môi trường cũng có thể tăng nguy cơ ung thư phổi. Người già nên tránh tiếp xúc với môi trường có khói thuốc lá, đặc biệt là trong những không gian kín và đông người hút thuốc.

3. Tránh tiếp xúc với chất gây ô nhiễm: Tiếp xúc lâu dài với các chất gây ô nhiễm trong không khí như hóa chất công nghiệp, khói bụi hay hóa chất độc hại khác cũng có thể tăng nguy cơ mắc ung thư phổi. Người già nên cố gắng tránh tiếp xúc với những chất này và tuân thủ các biện pháp an toàn khi làm việc trong môi trường có nguy cơ ô nhiễm.

4. Hợp lý hoá chế độ ăn uống: Chế độ ăn uống là một yếu tố quan trọng trong việc duy trì sức khỏe và ngăn ngừa ung thư phổi. Bác sĩ có thể cung cấp hướng dẫn về chế độ ăn uống giàu chất xơ, rau quả, lượng đạm và chất béo lành mạnh, và hạn chế lượng chất béo bão hòa và thức ăn có chứa chất bảo quản hoặc chất phụ gia hóa học.

5. Thực hiện vận động thể chất và duy trì cân nặng: Vận động thể chất và duy trì cân nặng là quan trọng để duy trì sức khỏe tổng thể và giảm nguy cơ mắc ung thư phổi. Bác sĩ có thể cung cấp hướng dẫn về các hoạt động thể chất phù hợp và cân nặng lý tưởng dựa trên tình trạng sức khỏe và khả năng của người già.

6. Kiểm tra sàng lọc: Mặc dù đã được đề cập, người già có thể thảo luận với bác sĩ về việc thực hiện các kiểm tra sàng lọc ung thư phổi định kỳ. Dựa trên tình trạng sức khỏe và yếu tố cá nhân, bác sĩ có thể đề xuất phương pháp kiểm tra sàng lọc phù hợp như chụp X-quang phổi hoặc CT phổi.

Nhớ rằng các biện pháp phòng ngừa ung thư phổi có thể khác nhau cho mỗi người, do đó, thảo luận cụ thể với bác sĩ là quan trọng để xác định các biện pháp phòng ngừa phù hợp và cá nhân hóa. 

Bác sĩ có thể giới thiệu thêm các phương pháp phòng ngừa ung thư phổi cho người già? 

Tất nhiên, dưới đây là một số phương pháp phòng ngừa ung thư phổi khác mà bác sĩ có thể giới thiệu cho người già:

1. Tiêm vắc-xin phòng ung thư phổi: Tiêm vắc-xin phòng ung thư phổi như vắc-xin phòng virus viêm gan B và virus HPV có thể giúp giảm nguy cơ mắc ung thư phổi. Việc tiêm vắc-xin này cần được thảo luận với bác sĩ để xác định xem liệu chúng phù hợp và có lợi cho người già hay không.

2. Giảm tiếp xúc với chất gây ô nhiễm trong môi trường: Người già nên cố gắng tránh tiếp xúc với các chất gây ô nhiễm như các hóa chất công nghiệp, khói ô nhiễm từ xe cộ hoặc công trình xây dựng. Khi tiếp xúc với môi trường có khói bụi hay chất độc, họ nên đảm bảo sử dụng phương tiện bảo vệ như khẩu trang hoặc sử dụng các thiết bị bảo hộ.

3. Điều chỉnh môi trường làm việc: Nếu người già làm việc trong môi trường có nguy cơ tiếp xúc với các chất gây ung thư phổi, như amiang, asbest, chromate, họ nên tuân thủ các quy tắc an toàn và đảm bảo sử dụng các biện pháp bảo vệ cá nhân đã được đề ra.

4. Kiểm tra sàng lọc gen: Một số người có yếu tố di truyền tăng nguy cơ mắc ung thư phổi. Kiểm tra sàng lọc gen có thể được thực hiện để xác định nếu người già có những biến thể gen liên quan đến ung thư phổi. Kết quả kiểm tra gen có thể giúp bác sĩ đưa ra đánh giá rủi ro cá nhân hơn và đề xuất các biện pháp phòng ngừa cụ thể.

5. Tăng cường hệ miễn dịch: Hệ miễn dịch mạnh mẽ có thể giúp ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư. Người già nên duy trì một lối sống lành mạnh bằng cách ăn chất xơ, hoa quả, rau củ, và tập thể dục thường xuyên để tăng cường hệ miễn dịch của mình.

6. Thực hiện kiểm tra sàng lọc định kỳ: Người già nên thực hiện kiểm tra sàng lọc ung thư phổi định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ. Việc phát hiện sớm và điều trị ung thư phổi ở giai đoạn đầu có thể cải thiện triệu chứng và tỷ lệ sống sót.

Lưu ý rằng mỗi người có yếu tố rủi ro và tình trạng sức khỏe riêng, do đó, đề xuất các biện pháp phòng ngừa cụ thể cần được thảo luận và cá nhân hóa với bác sĩ.

 Người già nên thực hiện kiểm tra sàng lọc ung thư phổi định kỳ như thế nào?

 Người già nên thực hiện kiểm tra sàng lọc ung thư phổi định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ. Dưới đây là một số phương pháp kiểm tra sàng lọc ung thư phổi thông thường:

1. Chụp X-quang phổi: Chụp X-quang phổi là một phương pháp đơn giản và phổ biến để kiểm tra sàng lọc ung thư phổi. X-quang phổi có thể phát hiện các dấu hiệu và khối u lớn trong phổi. Tuy nhiên, nó không nhạy và không hiệu quả trong việc phát hiện sớm các khối u nhỏ hoặc ung thư ở giai đoạn đầu.

2. Chụp CT phổi: (computed tomography) là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh chi tiết hơn để kiểm tra sàng lọc ung thư phổi. Nó tạo ra hình ảnh lát cắt chi tiết của phổi, giúp phát hiện sớm các khối u nhỏ hơn và ung thư ở giai đoạn đầu hơn so với chụp X-quang. Tuy nhiên, CT phổi có thể tạo ra các kết quả giả tích cực và gây lo ngại, và có thể yêu cầu các xét nghiệm bổ sung hoặc theo dõi.

Tổn thương thuỳ trên 2 phổi rất rõ khi chụp CT phổi (Trần văn Ngọc-PKĐK Ngọc Minh)

3. Kiểm tra sàng lọc bằng xét nghiệm máu: xét nghiệm máu có thể được sử dụng để phát hiện các dấu hiệu và chỉ số có khả năng liên quan đến ung thư phổi. Ví dụ, xét nghiệm sàng lọc sử dụng máu có thể đo các chỉ số như CEA (chất kháng nguyên ung thư) hoặc SCC (chất kháng nguyên tế bào biểu mô biểu mô tế bào biểu mô) … để tìm kiếm sự bất thường có thể liên quan đến ung thư phổi. Tuy nhiên, các xét nghiệm này không đủ chính xác để chẩn đoán ung thư phổi, và kết quả dương tính có thể yêu cầu các xét nghiệm bổ sung.

Quyết định về phương pháp kiểm tra sàng lọc phù hợp sẽ phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe và yếu tố rủi ro cá nhân của người già. Bác sĩ sẽ có kiến thức và kinh nghiệm để đề xuất phương pháp phù hợp và lên lịch kiểm tra sàng lọc định kỳ theo nhu cầu và yêu cầu cụ thể của từng bệnh nhân. 

Người già có nên thực hiện cả hai phương pháp kiểm tra sàng lọc X-quang và CT phổi? 

Việc thực hiện cả hai phương pháp kiểm tra sàng lọc X-quang và CT phổi cho người già sẽ phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe và yếu tố rủi ro cá nhân của từng bệnh nhân. Thông thường, CT phổi là phương pháp có độ nhạy cao hơn trong việc phát hiện sớm ung thư phổi so với X-quang phổi. Tuy nhiên,  CT phổi có độ phức tạp và chi phí cao hơn.

Một số hướng dẫn và khuyến nghị từ các tổ chức y tế cho biết:

· Hiện nay, không có khuyến nghị cụ thể để thực hiện cả hai phương pháp kiểm tra sàng lọc X-quang và quét CT phổi đồng thời cho tất cả người già.

· Đối với những người già không có yếu tố rủi ro đặc biệt hoặc triệu chứng của ung thư phổi, X-quang phổi có thể được sử dụng như một phương pháp sàng lọc khả dụng và chi phí thấp hơn so với CT phổi.

· Đối với những người già có yếu tố rủi ro cao hơn, như lịch sử tiếp xúc với chất gây ung thư hoặc hút thuốc lá, CT phổi có thể được xem xét để tăng khả năng phát hiện sớm ung thư phổi.

· Quyết định thực hiện cả hai phương pháp kiểm tra sàng lọc X-quang và quét CT phổi cần được đưa ra sau khi thảo luận kỹ lưỡng giữa bác sĩ và bệnh nhân, dựa trên tình trạng sức khỏe, yếu tố rủi ro và sự ưu tiên cá nhân.

Vì vậy, bạn thảo luận với bác sĩ để được tư vấn và xác định phương pháp kiểm tra sàng lọc phù hợp nhất cho người già dựa trên tình trạng sức khỏe và yếu tố rủi ro cụ thể.

(*) PGS TS BS. Chủ tịch LCH Hố hấp TPHCM, PCT Hội Phổi VN

Nguồn tài liệu: CHAT GPT 2023

• Trang trước
• Trang sau