PGS TS BS TRẦN VĂN NGỌC

 Rất nhiều bệnh nhân đến khám vì chảy mũi trong, hắt hơi khi hít phải bụi, phấn hoa, mùi lạ … Có người thì ho khan, có người khò khè từng cơn rõ rệt.

Được bác sỹ Tai mũi họng chẩn đoán viêm mũi dị ứng. Đi bác sỹ hô hấp chẩn đoán viêm mũi dị ứng kèm hen phế quản, một bác sỹ khác nữa lại chẩn đoán hen phế quản. Bệnh nhân thật sự bối rối vì chẩn đoán của bác sỹ khi thì VMDU khi thì HPQ. Để hiểu rõ hơn hai bệnh nầy và sự liên quan của chúng như thế nào, chúng tôi mời cô bác anh chị xem nội dung sau đây:

 Có sự liên quan nào giữa hen PQ và viêm mũi dị ứng?

Hen PQ và viêm mũi dị ứng có một mối liên hệ chặt chẽ và thường xuất hiện cùng nhau trong nhiều trường hợp. Đây là một số thông tin liên quan đến mối quan hệ giữa hen và viêm mũi dị ứng:

1.    Cơ chế dị ứng chung: Cả hen và viêm mũi dị ứng đều có cơ chế dị ứng chung. Cả hai bệnh này được gây ra bởi phản ứng quá mức của hệ miễn dịch với các chất gây dị ứng như phấn hoa, lông thú, chất gây kích thích môi trường và các chất gây dị ứng khác.

2.    Các triệu chứng chung: Viêm mũi dị ứng thường gây ra triệu chứng như ngứa mũi, chảy nước mũi, hắt hơi và ngứa mắt. Hen thường gây ra triệu chứng như khó thở, tức ngực, ho và khò khè.

3.    Viêm mũi dị ứng có thể làm tăng nguy cơ phát triển hen. Các chất dị ứng trong môi trường có thể kích thích hệ miễn dịch và gây viêm trong mũi và xoang mũi. Viêm mũi kéo dài và không được điều trị có thể lan rộng và tác động đến phế quản, góp phần vào sự phát triển và trầm trọng bệnh hen.

4.    Đồng thời xuất hiện: Hen và viêm mũi dị ứng thường xuất hiện cùng nhau. Theo nghiên cứu, khoảng 80% người bị hen cũng bị viêm mũi dị ứng. Điều này có thể do cùng một cơ chế dị ứng gây ra cả hai bệnh, và việc điều trị viêm mũi dị ứng có thể giúp cải thiện triệu chứng hen.

5.    Điều trị chung: Một số loại thuốc điều trị hen và viêm mũi dị ứng có thể được sử dụng chung. Ví dụ, corticosteroids, montelukast có thể được sử dụng trong cả viêm mũi dị ứng và hen để giảm viêm và kiểm soát viêm và triệu chứng.

Tóm lại, hen và viêm mũi dị ứng có mối quan hệ chặt chẽ với nhau và thường xuất hiện cùng nhau. Điều này có thể do cùng một cơ chế dị ứng và tác động của môi trường lên hệ miễn dịch. Việc điều trị viêm mũi dị ứng có thể có lợi cho người bị hen, và việc kiểm soát cả hai bệnh có thể giúp cải thiện chất lượng cuộc sống.

Tỉ lệ người viêm mũi dị ứng kèm hen và ngược lại như thế nào?

Tỉ lệ người bị viêm mũi dị ứng kèm hen và ngược lại có thể thay đổi tùy thuộc vào nhiều yếu tố, như vùng địa lý, nhóm tuổi, mức độ nghiêm trọng của bệnh và các yếu tố môi trường. Dữ liệu cho thấy có một mối liên hệ chặt chẽ giữa viêm mũi dị ứng và hen, và tỉ lệ người bị viêm mũi dị ứng kèm hen hoặc ngược lại là khá phổ biến.

Theo nghiên cứu, khoảng 80% người bị hen cũng có viêm mũi dị ứng. Ngược lại, khoảng 40% người bị viêm mũi dị ứng cũng có hen. Điều này cho thấy sự liên kết mạnh mẽ giữa hai bệnh lý này. Nguyên nhân chính của sự liên kết này có thể liên quan đến cơ chế viêm chung và tác động của các chất gây dị ứng lên đường hô hấp.

Nguyên nhân cụ thể của sự liên kết giữa viêm mũi dị ứng và hen là gì?

Có một số yếu tố có thể giải thích mối quan hệ này. Dưới đây là một số yếu tố có thể góp phần vào sự liên kết giữa hai bệnh lý này:

1. Di truyền: Cả viêm mũi dị ứng và hen có yếu tố di truyền. Nếu một người có gia đình có tiền sử viêm mũi dị ứng hoặc hen, khả năng bị cả hai bệnh tăng lên.
2. Tác động của chất gây dị ứng: Cả viêm mũi dị ứng và hen đều có liên quan đến phản ứng quá mức của hệ miễn dịch đối với các chất gây dị ứng như phấn hoa, bụi, nấm mốc… Khi chất gây dị ứng tiếp xúc với đường hô hấp, nó có thể gây viêm mũi dị ứng hoặc cơn hen.
3. Tác động của viêm: Viêm mũi dị ứng và hen đều là những bệnh lý viêm trong đường hô hấp. Viêm mũi dị ứng có thể làm viêm đường hô hấp dưới, gây ra triệu chứng hen. Ngược lại, viêm trong hen có thể làm tăng viêm mũi và triệu chứng viêm mũi dị ứng.
4. Tác động của môi trường: Môi trường trong nhà và ngoài trời có thể chứa các chất gây dị ứng và cảm thụ vi khuẩn, nấm mốc, hóa chất và chất gây viêm khác. Sự tiếp xúc với môi trường này có thể góp phần vào cả viêm mũi dị ứng và hen.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng viêm mũi dị ứng và hen là hai bệnh lý riêng biệt và có thể tồn tại độc lập. Mối quan hệ giữa hai bệnh này có thể phức tạp và cần được đánh giá và điều trị bởi các chuyên gia y tế.

Liệu viêm mũi dị ứng có thể dẫn đến hen mạn tính không?

Có một mối quan hệ giữa viêm mũi dị ứng và hen, nhưng viêm mũi dị ứng không phải lúc nào cũng dẫn đến hen mạn tính. Tuy nhiên, viêm mũi dị ứng và hen có thể có một số yếu tố chung và góp phần vào các triệu chứng hen mạn tính. Dưới đây là một số thông tin về mối quan hệ giữa viêm mũi dị ứng và hen:

1.    Quan hệ tương quan: Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng viêm mũi dị ứng và hen có một liên hệ tương quan. Viêm mũi dị ứng có thể là một yếu tố nguy cơ tăng cho việc phát triển hen mạn tính.

2.    Tác động lên hệ miễn dịch: Cả viêm mũi dị ứng và hen đều là các bệnh lý liên quan đến phản ứng quá mức của hệ miễn dịch. Viêm mũi dị ứng có thể kích thích hệ miễn dịch tổng hợp các chất gây viêm và dẫn đến viêm phản ứng trong đường hô hấp. Sự viêm và tắc nghẽn trong đường thở có thể góp phần vào triệu chứng hen mạn tính.

3.    Tác động của vi khuẩn và nấm mốc: Viêm mũi dị ứng có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp dưới, bao gồm cả vi khuẩn và nấm mốc. Các nhiễm trùng này có thể góp phần vào việc phát triển hen mạn tính.

Triệu chứng của viêm mũi dị ứng và hen mạn tính có thể giống nhau không?

Có thể có sự trùng hợp trong một số triệu chứng giữa viêm mũi dị ứng và hen mạn tính, nhưng chúng cũng có những khác biệt đáng kể.

Triệu chứng của viêm mũi dị ứng bao gồm:

1. Sổ mũi
2. Ngứa mũi: Cảm giác ngứa hoặc kích thích trong mũi.
3. Hắt hơi liên tục: Tiếng hắt hơi liên tục, đặc biệt sau khi tiếp xúc với chất gây dị ứng.
4. Ngứa, đỏ và chảy nước mắt: Triệu chứng này thường đi kèm với viêm mũi dị ứng.
5. Mệt mỏi và khó chịu tổng thể: Viêm mũi dị ứng có thể làm bạn cảm thấy mệt mỏi và không thoải mái.

Triệu chứng của hen mạn tính bao gồm:

1. Ho kéo dài: Ho kéo dài và khó chữa trị, có thể kéo dài từ vài tuần đến nhiều tháng.
2. Khó thở: Cảm giác khó thở, đặc biệt là khi thực hiện hoạt động vận động.
3. Tiếng thở khò khè: Tiếng thở khò khè, có thể là do co thắt và tắc nghẽn trong đường hô hấp.
4. Cảm giác nghẹt mũi: Một số người có hen mạn tính cũng có triệu chứng nghẹt mũi.
5. Cảm giác nặng ngực: Cảm giác nặng ngực có thể xảy ra trong những đợt cấp hen.

Mặc dù có thể có sự trùng hợp trong một số triệu chứng, viêm mũi dị ứng và hen mạn tính có những khía cạnh riêng biệt và thường được chẩn đoán dựa trên tiền sử bệnh, triệu chứng cụ thể và các kiểm tra bổ sung. Nếu bạn gặp các triệu chứng này, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị đúng cách.

Phản ứng quá mức của hệ miễn dịch có thể gây ra những triệu chứng nào khác ngoài viêm mũi dị ứng và hen?

Phản ứng quá mức của hệ miễn dịch có thể gây ra nhiều triệu chứng khác ngoài viêm mũi dị ứng (hay còn gọi là dị ứng mũi) và hen. Dưới đây là một số triệu chứng phổ biến khác mà phản ứng quá mức của hệ miễn dịch có thể gây ra:

1. Phản ứng dị ứng da: Phản ứng quá mức của hệ miễn dịch có thể gây ra viêm da, ngứa, phát ban, và sưng tại vùng tiếp xúc với chất gây dị ứng, chẳng hạn như da, mắt, hoặc niêm mạc.
2. Phản ứng dị ứng tiêu hóa: Hệ miễn dịch quá mức có thể gây ra các triệu chứng tiêu hóa như buồn nôn, nôn mửa, đau bụng, tiêu chảy hoặc táo bón.
3. Phản ứng dị ứng hô hấp: Ngoài viêm mũi dị ứng và hen, phản ứng quá mức của hệ miễn dịch cũng có thể gây ra triệu chứng như ho, khò khè, khó thở, và cảm giác nghẹt mũi.
4. Phản ứng dị ứng mắt: Hệ miễn dịch quá mức có thể gây ra viêm kết mạc, ngứa, đỏ, và sưng trong vùng mắt, gây khó chịu và khó nhìn rõ.
5. Phản ứng dị ứng trong hệ thần kinh: Một số người có thể trải qua các triệu chứng dị ứng trong hệ thần kinh, bao gồm chóng mặt, hoa mắt, buồn ngủ, mất tập trung, và cảm giác mệt mỏi.
6. Phản ứng dị ứng tim mạch: Một số người có thể phản ứng dị ứng với triệu chứng như huyết áp thấp, nhịp tim nhanh, hoặc mất ý thức do phản ứng quá mức của hệ miễn dịch.

Lưu ý rằng triệu chứng và phản ứng cụ thể có thể khác nhau tuỳ thuộc vào cá nhân và loại dị ứng. Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào liên quan đến phản ứng quá mức của hệ miễn dịch, nên tham khảo ý kiến ​​của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế để được tư vấn và điều trị phù hợp.

Những chất trung gian hoá học nào sinh ra trong hen và viêm mũi dị ứng?

Trong hen và viêm mũi dị ứng, hệ miễn dịch phản ứng với các chất gây dị ứng, gọi là dị nguyên. Khi tiếp xúc với dị nguyên, cơ thể phản ứng bằng cách sản xuất một số chất trung gian hoá học, gây ra các triệu chứng dị ứng. Dưới đây là một số chất trung gian hoá học quan trọng trong hen và viêm mũi dị ứng:

1.   thông qua một chuỗi phản ứng enzym. Chúng gây viêm, co thắt cơ bắp, tăng tiết dịch và làm co mạch máu.

Những chất trung gian hoá học này góp phần vào việc tạo thành các triệu chứng dị ứng như viêm, sưng, ngứa, co thắt cơ phế quản và tắc nghẽn mũi trong hen và viêm mũi dị ứng. 

Vai trò bạch cầu ái toán trong hen và viêm mũi dị ứng?

Bạch cầu là một loại tế bào miễn dịch trong hệ thống miễn dịch của cơ thể. Vai trò của bạch cầu ái toán (eosinophils) trong hen và viêm mũi dị ứng được liên quan đến phản ứng dị ứng và viêm.

Trong hen và viêm mũi dị ứng, cơ thể phản ứng quá mức với các chất gây dị ứng như phấn hoa, các thành phần từ động vật, phấn côn trùng và các chất khác. Khi tiếp xúc với các chất này, cơ thể phản ứng bằng cách sản xuất các chất trung gian gây viêm như histamine và các chất khác.

Bạch cầu ái toán có vai trò quan trọng trong phản ứng dị ứng và viêm bởi vì chúng chứa các hạt (granules) chứa các chất trung gian gây viêm, bao gồm histamine, prostaglandins, leukotrienes và cytokines. Khi cơ thể tiếp xúc với chất gây dị ứng, bạch cầu ái toán được kích hoạt và giải phóng các chất này từ trong hạt.

Các chất trung gian viêm này góp phần vào các triệu chứng hen và viêm mũi dị ứng bằng cách gây tổn thương mô xung quanh, gây viêm và kích thích các dây thần kinh nhạy cảm. Điều này dẫn đến tình trạng co thắt trong phế quản (trong hen) và viêm mũi (trong viêm mũi dị ứng), gây ra khó thở, ho, ngứa mũi, chảy nước mắt và các triệu chứng khác.

Do đó, vai trò của bạch cầu ái toán là quan trọng trong cơ chế phản ứng dị ứng và viêm trong hen và viêm mũi dị ứng. Điều này làm cho bạch cầu ái toán trở thành một chỉ số quan trọng trong việc đánh giá và theo dõi các bệnh lý này.

Triệu chứng dị ứng cấp tính có thể xảy ra trong bao lâu sau khi tiếp xúc với chất gây dị ứng?

Triệu chứng dị ứng cấp tính có thể xảy ra ngay lập tức hoặc trong vòng vài phút sau khi tiếp xúc với chất gây dị ứng. Thời gian từ khi tiếp xúc đến khi triệu chứng xuất hiện có thể khác nhau tùy thuộc vào cá nhân và loại dị ứng. Dưới đây là một số thời gian phổ biến mà triệu chứng dị ứng cấp tính có thể xuất hiện:

1.    Ngay lập tức: Trong một số trường hợp, triệu chứng dị ứng có thể xuất hiện ngay lập tức sau khi tiếp xúc với chất gây dị ứng. Điều này có thể xảy ra trong vòng vài giây hoặc vài phút sau tiếp xúc. Ví dụ, một số người có thể bị phát ban ngứa hoặc có cảm giác ngứa ngay sau khi tiếp xúc với một chất gây dị ứng cụ thể.

2.    Trong vòng vài phút: Trong nhiều trường hợp, triệu chứng dị ứng cấp tính có thể xuất hiện trong vòng vài phút sau khi tiếp xúc. Ví dụ, sau khi ăn một loại thực phẩm gây dị ứng, một người có thể trải qua các triệu chứng như ngứa môi, sưng mặt hoặc khó thở trong vòng vài phút sau khi tiếp xúc với thực phẩm đó.

3.    Trong vòng 30 phút: Một số trường hợp triệu chứng dị ứng cấp tính có thể xuất hiện trong vòng 30 phút sau khi tiếp xúc với chất gây dị ứng. Ví dụ, sau khi bị  muỗi chích gây dị ứng, một người có thể phát triển nổi mẩn và ngứa trong vòng 30 phút sau cắn.

Tuy nhiên, cũng có thể có trường hợp triệu chứng dị ứng xuất hiện chậm hơn, có thể trong vòng vài giờ sau tiếp xúc. Mỗi người và mỗi loại dị ứng có thể có những biểu hiện và thời gian xuất hiện triệu chứng khác nhau, do đó, quan trọng để theo dõi và nhận biết các triệu chứng dị ứng cấp tính ngay sau khi tiếp xúc với chất gây dị ứng để có thể hành động kịp thời và đúng cách.

Triệu chứng dị ứng có thể xuất hiện chậm hơn sau vài giờ tiếp xúc?

Thông thường, triệu chứng dị ứng cấp tính xuất hiện trong vòng vài phút sau khi tiếp xúc với chất gây dị ứng. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, triệu chứng dị ứng có thể xuất hiện chậm hơn, đôi khi sau vài giờ tiếp xúc. Đây được gọi là phản ứng dị ứng chậm.

Phản ứng dị ứng chậm thường xảy ra khi cơ thể tiếp xúc liên tục với chất gây dị ứng trong một khoảng thời gian dài. Cơ chế phản ứng dị ứng chậm không hoàn toàn hiểu rõ, nhưng nó liên quan đến sự phát triển của tế bào miễn dịch gọi là tế bào T và tác động của các chất trung gian miễn dịch.

Một ví dụ về phản ứng dị ứng chậm là dị ứng da tiếp xúc. Khi da của một người tiếp xúc với một chất gây dị ứng như thuốc nhuộm, kim loại, hoặc hóa chất, triệu chứng dị ứng có thể không xuất hiện ngay lập tức. Thay vào đó, da có thể trở nên đỏ, ngứa và phát ban sau vài giờ hoặc thậm chí vài ngày sau tiếp xúc.

Cũng cần lưu ý rằng trong một số trường hợp, việc tiếp xúc ban đầu với chất gây dị ứng không gây triệu chứng dị ứng, nhưng sau đó, khi tiếp xúc lần thứ hai hoặc nhiều lần tiếp theo, phản ứng dị ứng có thể xảy ra nhanh chóng và nghiêm trọng hơn.

Tuy triệu chứng dị ứng chậm không phổ biến như triệu chứng dị ứng cấp tính, nhưng nếu bạn nghi ngờ mình đang gặp phản ứng dị ứng sau một thời gian tiếp xúc, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để được đánh giá và điều trị phù hợp.

Triệu chứng dị ứng chậm có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng không?

Triệu chứng dị ứng chậm có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng tùy thuộc vào loại dị ứng và cơ địa của mỗi người. Một số triệu chứng dị ứng chậm có thể gây hại đáng kể cho sức khỏe. Dưới đây là một số ví dụ về các vấn đề nghiêm trọng có thể xảy ra:

1.    Dị ứng da tiếp xúc: Nếu da tiếp xúc với chất gây dị ứng, như thuốc nhuộm, kim loại, hoặc hóa chất, triệu chứng dị ứng chậm có thể gây viêm da nặng, sưng, đau và ngứa ngáy. Một số người có thể phát triển vết thương loét trên da hoặc bị tổn thương về da do dị ứng chậm.

2.    Dị ứng thức ăn: Triệu chứng dị ứng chậm với thức ăn có thể gây ra vấn đề nghiêm trọng như viêm ruột, viêm đại tràng hoặc viêm gan. Các triệu chứng này có thể làm suy giảm chất lượng cuộc sống và yêu cầu chế độ ăn kiêng đặc biệt và quản lý chặt chẽ.

3.    Dị ứng thuốc: Một số người có thể phản ứng dị ứng chậm với thuốc, trong đó triệu chứng có thể là viêm gan, viêm thận hoặc các vấn đề hô hấp. Những phản ứng này có thể gây hại nghiêm trọng đến các cơ quan và hệ thống quan trọng trong cơ thể.

4.    Dị ứng hô hấp: Triệu chứng dị ứng chậm có thể gây viêm phế quản, viêm phổi hoặc viêm mũi xoang. Những vấn đề này có thể gây ra khó thở, ho, đau ngực và khó thở nghiêm trọng, gây ảnh hưởng đến chức năng hô hấp và sức khỏe tổng quát.

Tuy triệu chứng dị ứng chậm không phổ biến như triệu chứng dị ứng cấp tính, nhưng nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nghi ngờ nào, quan trọng để tham khảo ý kiến của bác sĩ để được đánh giá và điều trị phù hợp.

Nguồn tham khảo: CHAT GPT2023 

Đón xem phần 4: điều trị hen và viêm mũi dị ứng đồng thời

• Trang trước
• Trang sau